Cztery eseje o śmierci
Krzysztof Paczos podejmuje w tej książce trudny temat śmierci i osadza go w kontekście antropologii filozoficznej, czyli bliskiej mu wizji natury ludzkiej. Nawiązuje w niej do intuicji Platona i Arystotelesa,
a szczególnie do tej jej części, którą nazywa noetyką
i uważa za najważniejszą. Jego zdaniem to dzięki noetyce jesteśmy w stanie zrozumieć wyjątkowość ludzkiej natury.
W ramach bliskiego mu paradygmatu antropologicznego autor omawia cztery wymiary życia człowieka, a w związku z tym także cztery różne ujęcia śmierci. Najpierw ukazuje śmierć jako koniec życia ludzkiego ciała, potem jako utratę poznania zmysłowego i odczuwania, a w związku z tym świadomości przedmiotowej i przyjemności, następnie jako obumarcie pojęć utworzonych przez nasz rozum i decyzji podjętych pod jego wpływem, a na końcu pisze
o noetycznym wymiarze życia ludzkiego, który przetrwa śmierć, nazywanym Ja podmiotowym. Wymiar ten opisuje w sposób następujący:
Jeśli umrze w nas tylko to, co utracalne, czyli jedynie to, co umrzeć może, śmierć sprawi, że zostaniemy sam na sam ze sobą. Nasze Ja podmiotowe zyska naszą uwagę, jakiej nigdy nie miało za życia. Nastąpi głębokie utożsamienie się ze sobą. Śmierć wszystkiego, co cielesne, spowoduje całkowitą identyfikację z owym "wiem", które na stary sposób nic wiedzieć nie będzie. Świadomość straci swój przedmiot, gdyż ten zawsze miał charakter zmysłowy (cielesny). Natomiast inny rodzaj świadomości niejako wyjdzie z cienia. Otóż, z głębi nas wyłoni się świadomość bez żadnego ubrania, w całej swojej nagości. Zobaczymy wreszcie taką świadomość, jaka w samym swym źródle była zawsze. Zobaczymy ją od środka.
Niewątpliwym atutem książki jest szereg tematów dodatkowych, podjętych przy okazji omawianych zagadnień. Do nich należą między innymi: "zaprogramowana" śmierć ciała, zgoda na śmierć, świadomość śmierci, mechanizm wypierania
i racjonalizacji śmierci, kremacja ciała, decyzja
o popełnieniu samobójstwa, eutanazja.
Spis treści
Wprowadzenie
1. Popęd do śmierci
Śmierć a instynkty
Życie, które posługuje się śmiercią
"Zaprogramowana" zgoda na śmierć
Z prochu jesteś i w proch się obrócisz
Naturalna śmierć?
2. Życie jest świadomością
Dopóki jest życie, śmierci nie ma
Świadomość własnej śmierci?
Samo życie jest przyjemne
Wypieranie faktu śmierci
Umrzeć jak zwierzę
3. Śmierć jako pojęcie rozumu
Śmierć jako problem
Rozum w służbie innych władz
Strategie rozumu wobec śmierci
Absurd śmierci
Decyzja o zakończeniu życia
4. Człowiek jest życiem
Wiem, że nic nie wiem
Utracalne
Nieutracalne
Ufność
Adres
Zakończenie
Książka jest dostępna w wersji drukowanej.
